In the beginning of July, tens of millions of people in the United Kingdom and France elected a new government. Both elections were framed as a loss for the European Right. The Custodes Institute interviewed Ms. Ellen Fantini, managing editor of The European Conservative, on the dominant post-electoral narratives and the way forward for conservatives in Europe.  

ROAN ASSELMAN: Ms. Fantini, what happened in the United Kingdom? Labour won a large majority in Parliament, but together the Conservative Party and Reform UK won more votes.

ELLEN FANTINI: The Labour landslide was predicted — everyone knew it was going to happen. But the truth is: the election did not deliver a great mandate for Keir Starmer and his Labour Party. The British people have come to hate, really hate, the Conservative Party. And Labour received some of those votes, but not many of them.

A lot of people simply stayed home instead of voting for either party. Just under 60 percent of the UK electorate bothered going to the polls, more than 7 percent less than in 2019. And about one third of them chose Labour. Which means that, really, only about 20 percent of the British people voted in favour of the current government. And a lot of the disgust with the ruling Conservatives was not channelled into the Labour Party but into Reform UK, led by Nigel Farage. They received about 14 percent of the vote, more than the Liberal Democrats. But because of the UK’s electoral system, they only won five seats, which is still pretty good for a new party.

Do you think the new Prime Minister will overestimate his mandate from the British people?

I fear that Keir Starmer thinks this is a mandate for Labour, rather than an indictment of the Conservatives. And he’s wrong.

There’s been a lot of talk about Starmer wanting to govern from the centre, wanting to put “country over party”. But we need to be honest about this: Keir Starmer is not a centrist. He’s going to do anything he can as quickly as possible to change Britain forever. He would love to take power away from Parliament and give it to all sorts of bureaucratic bodies further away from the people. His green agenda, including the building of solar panels on British soil opposed by both farmers and conservationists, is not popular at all. He killed the Rwanda Deal, which required the deportation of migrants arriving illegally in the UK. There’s all the woke policies that will further divide the nation. Karmer’s all in.

Fmr. Home Secretary Suella Braverman blamed the failure of the Conservative Party on the “liberals” in her party. Fmr. Leader of the House of Commons Jacob Rees-Mogg said the Conservatives “failed to do conservative things”. What do they mean?

I was at NatCon in Washington D.C. and I heard Braverman speak on this topic. I also read her piece in The Telegraph where she basically said: “If we lose, it’s our fault”. And what she and Rees-Mogg acknowledge, I think, is that the more centrist and liberal wings of the Conservative Party were too powerful relative to the actual conservative wing. Wings are a reality that any party has to deal with, especially in (quasi) two-party systems, but you cannot let one wing run rampant over the other and expect to remain a dominant political force.

But that’s basically what happened in the UK. The Conservative governments failed to cut immigration, which was a big issue for the conservative electorate. They embraced the NetZero agenda. Tax policies, for the people who care about tax policies: a much more leftwing approach to tax policy than you’d hope to see from a fiscally conservative party. And again, at the very least, a wholly insufficient stance against woke social policies. With those kinds of conservatives, who still needs liberals?

Doing what the progressive left wants, just a little bit slower, is not conservative. And the people made sure they understood. Braverman and Rees-Mogg do.

The Conservative Party will need people who are less ‘hard core’ to vote for them if they want to win elections.   

Yes, but I don’t think moving to the middle — or what is said to be the middle — is necessarily the right move. I would invite the leadership of the Conservative Party to take a long, hard look at the platform of Reform UK and ask itself whether it really is so ‘radical’. Or whether, maybe, it actually comes closer to a winning coalition than the Conservative Party’s own platform, its ‘mushy middle’. I think they’d be surprised.

The conservative wing of the Conservative Party, at the very least, has to ask itself whether its future lays with this Conservative Party, or with Reform UK. The political divide on the Right is indeed a problem, but only for the next election, not right now. Conservatives should take time to regroup, get back in touch with regular people and develop a common sense platform, whether some in the media call it ‘radical’ or not.

Some on the Right have suggested that any winning coalition is economically in the centre, maybe even to the centre left, and socially and culturally to the right.

Very interesting, yes. This really goes back to the traditional electoral coalition that made up the conservative parties. There’s the libertarians, in favour of limited government, individual freedom, very entrepreneurial types… but who also considered so-called social issues to be a matter of individual freedom — so no restrictions on abortion, generally in support of free cross-border movement of people etc. And then you have the social conservatives who care very much about these social or cultural matters, and do think that the state should use its power for the common good, which allows for more government intervention in, for example, the economy.

I think there is a trend towards the creation of comprehensive conservatism that is more than just a bunch of social conservatives and libertarians co-existing and using each other for their own political gain. It’s not yet clear exactly where this is going to land, but I do think that conservatism is moving towards a sort of ‘working class conservatism’ and away from the hybrid libertarianism of the 2000s.    

What do you make of the French election result?

The main takeaway should be this: the so-called centre left would rather ally itself with actual communists, than let anyone on the right side of the aisle gain political power. The traditional socialist party, in an effort to combat the ‘extremes’, could have chosen to coordinate with Emmanuel Macron’s Ensemble or even with the centre-right Les Républicains. But they opted for a coalition with the far left. And they did this within twenty-four hours of Macron’s decision to call an election, meaning that this coalition had always been the plan, regardless of when the next election would take place.

Also, Marine Le Pen’s National Rally isn’t a particularly radical party, either. Just because you are the most right-wing party in a pretty left-wing country, you’re not a danger to democracy. And of course, many, many people in France agree: the National Rally is by far the largest political party in France — in the 2nd round of voting, they received about 37 percent of the vote. Macron’s Ensemble and the left’s Nouveau Front Populaire each only received about 25 percent of the vote. And those entities aren’t even parties, but coalitions made up of smaller parties. The narrative of a right-wing ‘loss’ in France, doesn’t match reality at all.

*** Nederlandstalige versie ***

Begin juli kozen tientallen miljoenen mensen in het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk een nieuwe regering. Beide verkiezingen werden geduid als een verlies voor Europees Rechts. Het Custodes Instituut interviewde Ellen Fantini, coördinerend redacteur van The European Conservative, over de dominante narratieven na de verkiezingen en de weg vooruit voor conservatieven in Europa. 

ROAN ASSELMAN: Mevrouw Fantini, wat is er in het Verenigd Koninkrijk gebeurd? Labour won een grote meerderheid in het parlement, maar de Conservatieve Partij en Reform UK wonnen samen meer stemmen.

ELLEN FANTINI: De aardverschuiving voor Labour was voorspeld – iedereen wist dat het zou gebeuren. Maar de waarheid is: de verkiezingen hebben geen groot mandaat opgeleverd voor Keir Starmer en zijn Labourpartij. Het Britse volk is de Conservatieve Partij gaan haten, echt haten. En Labour kreeg een aantal van die stemmen, maar niet veel.

Veel mensen bleven gewoon thuis in plaats van op een van beide partijen te stemmen. Iets minder dan 60 procent van de Britse kiezers nam de moeite om naar de stembus te gaan, meer dan 7 procent minder dan in 2019. En ongeveer een derde van hen koos voor Labour. Dat betekent dat eigenlijk maar ongeveer 20 procent van de Britten voor de huidige regering heeft gestemd. En veel van de afkeer van de regerende Conservatieven ging niet naar de Labourpartij, maar naar Reform UK, geleid door Nigel Farage. Zij kregen ongeveer 14 procent van de stemmen, meer dan de Liberaal-Democraten. Maar door het kiesstelsel van het Verenigd Koninkrijk wonnen ze slechts vijf zetels, wat nog steeds vrij goed is voor een nieuwe partij.

Denkt u dat de nieuwe premier zijn mandaat van het Britse volk zal overschatten?

Ik vrees dat Keir Starmer denkt dat dit een mandaat voor Labour is, in plaats van een aanklacht tegen de Conservatieven. En hij heeft het mis.

Er wordt veel gezegd dat Starmer vanuit het midden wil regeren, dat hij “land boven partij” wil plaatsen. Maar we moeten hier eerlijk over zijn: Keir Starmer is geen centrist. Hij gaat er alles aan doen om Groot-Brittannië zo snel mogelijk en voor altijd te veranderen. Hij zou graag de macht wegnemen bij het parlement en die geven aan allerlei bureaucratische organen die verder van het volk afstaan. Zijn groene agenda, inclusief het bouwen van zonnepanelen op Britse bodem waar zowel boeren als natuurbeschermers tegen zijn, is helemaal niet populair. Hij heeft de Rwanda-deal om zeep geholpen, die bepaalde dat migranten die illegaal het VK binnenkwamen, werden uitgezet. En dan is er nog al het ‘woke’ beleid dat de natie verder zal verdelen. Karmer is all-in.  

De voormalige minister van Binnenlandse Zaken Suella Braverman gaf de schuld van het falen van de Conservatieve Partij aan de “liberalen” in haar partij. De voormaligeLeidervan het Lagerhuis Jacob Rees-Mogg zei dat de Conservatieven “er niet in geslaagd zijn om conservatieve dingen te doen”. Wat bedoelen ze daarmee?

Ik was op NatCon in Washington D.C. en hoorde Braverman spreken over dit onderwerp. Ik las ook haar stuk in The Telegraph waarin ze zei: “Als we verliezen, is het onze schuld”. En wat zij en Rees-Mogg volgens mij erkennen, is dat de meer centristische en liberale vleugels van de Conservatieve Partij te machtig waren ten opzichte van de echte conservatieve vleugel. Vleugels zijn een realiteit waar elke partij mee te maken heeft, vooral in (quasi) tweepartijenstelsels, maar je kunt niet de ene vleugel de andere laten overheersen en verwachten een dominante politieke kracht te blijven.

Maar dat is in feite wat er in het Verenigd Koninkrijk is gebeurd. De conservatieve regeringen slaagden er niet in om de immigratie terug te dringen, wat een belangrijk punt was voor het conservatieve electoraat. Ze omarmden de NetZero agenda. Belastingbeleid, voor de mensen die om belastingbeleid geven: een veel linksere benadering dan je zou hopen te zien van een fiscaal conservatieve partij. En opnieuw, op zijn minst, een volstrekt ontoereikende reactie op het ‘woke’ sociaal beleid. Wie heeft er nog liberalen nodig met dit soort conservatieven?

Doen wat progressief links wil, maar dan een beetje langzamer, is niet conservatief. En de kiezers zorgden ervoor dat ze dat begrepen. Braverman en Rees-Mogg doen dat.

De Conservatieve Partij heeft mensen nodig die minder ‘hard core’ zijn om op hen te stemmen als ze verkiezingen willen winnen.  

Ja, maar ik denk niet dat een stap naar het midden — of wat men zegt dat het midden is — noodzakelijkerwijs de juiste stap is. Ik zou het leiderschap van de Conservatieve Partij willen uitnodigen om eens goed naar het platform van Reform UK te kijken en zich af te vragen of het echt wel zo ‘radicaal’ is. Of dat het misschien dichter bij een winnende coalitie komt dan het eigen platform van de Conservatieve Partij, haar ‘papperige midden’. Ik denk dat ze verrast zouden zijn.

De conservatieve vleugel van de Conservatieve Partij moet zich op zijn minst afvragen of zijn toekomst bij deze Conservatieve Partij ligt, of bij Reform UK. De politieke verdeeldheid aan de rechterkant is inderdaad een probleem, maar pas voor de volgende verkiezingen, niet op dit moment. De Conservatieven moeten de tijd nemen om zich te hergroeperen, weer in contact te komen met gewone mensen en een platform van gezond verstand te ontwikkelen, of sommigen in de media het nu ‘radicaal’ noemen of niet.

Sommigen op Rechts hebben gesuggereerd dat een winnende coalitie economisch in het midden ligt, misschien zelfs links in het midden, en sociaal en cultureel rechts.

Heel interessant, ja. Dit gaat terug naar de traditionele electorale coalitie waaruit de conservatieve partijen bestonden. Je hebt de libertariërs, voorstanders van een beperkte overheid, individuele vrijheid, zeer ondernemende types… maar die ook zogenaamde sociale kwesties als een kwestie van individuele vrijheid beschouwden – dus geen beperkingen op abortus, over het algemeen voorstander van vrij grensoverschrijdend verkeer van mensen enz. En dan heb je de sociaal-conservatieven die heel veel geven om sociale of culturele zaken, en die vinden dat de staat zijn macht moet gebruiken voor het algemeen welzijn, wat meer overheidsinterventie toelaat in bijvoorbeeld de economie.

Ik denk dat er een trend is in de richting van een alomvattend conservatisme dat meer is dan een stelletje sociaal conservatieven en libertariërs die naast elkaar bestaan en elkaar gebruiken voor hun eigen politieke gewin. Het is nog niet duidelijk waar dit precies zal landen, maar ik denk wel dat het conservatisme zich beweegt in de richting van een soort ‘arbeidersconservatisme’ en weg van het hybride libertarisme van de jaren 2000.   

Wat vindt u van de Franse verkiezingsuitslag?

De belangrijkste conclusie zou moeten zijn: zogenaamd centrumlinks sluit liever een verbond met echte communisten dan dat het iemand aan de rechterkant aan politieke macht laat winnen. In een poging om de ‘extremen’ te bestrijden, had de traditionele socialistische partij ervoor kunnen kiezen om samen te gaan met het Ensemble van Emmanuel Macron of zelfs met het centrumrechtse Les Républicains. Maar ze kozen voor een coalitie met extreemlinks. En ze deden dit binnen 24 uur nadat Macron had besloten om verkiezingen uit te schrijven, wat betekent dat deze coalitie altijd al het plan was geweest, ongeacht wanneer de volgende verkiezingen zouden plaatsvinden.

Het Rassemblement National van Marine Le Pen is ook geen bijzonder radicale partij. Omdat je de meest rechtse partij bent in een behoorlijk links land, ben je nog geen gevaar voor de democratie. En natuurlijk zijn veel mensen in Frankrijk het daarmee eens: het Rassemblement National is verreweg de grootste politieke partij in Frankrijk – in de 2e stemronde kregen ze ongeveer 37 procent van de stemmen. Het Ensemble van Macron en het Nouveau Front Populaire van links kregen elk slechts ongeveer 25 procent van de stemmen. En die entiteiten zijn niet eens partijen, maar coalities van kleinere partijen. Het verhaal van een rechts ‘verlies’ in Frankrijk komt helemaal niet overeen met de werkelijkheid.